Yeni Tip Koronavirüsü COVID-19
Korona Virüs ailesine ait yeni bir tip olan virüse önce Novel (yeni) Corona Virüs sonra da COVID 19 adı verilmiştir.
Solunum yolu enfeksiyonu yapan ve bulaşıcı olan COVID 19 aslında bir zoonotik yani hayvanlarda hastalık yapan virüs türüdür ancak mutasyona uğradığı ve hayvanlardan insanlara geçme potansiyeli kazanarak Çin’deki bir canlı hayvan pazarından insanlara bulaştığı düşünülmektedir.
Ardından insandan insana bulaşma yeteneği kazanan COVID 19 virüsü Çin’de alınan tüm karantina önlemlerine rağmen
2 Nisan 2020 itibarı ile;
204 ülkeye yayılmış
1,003,836 kişiyi hastalandırmış
51,548 ölüme sebep olmuştur.
Kuluçka Dönemi:
Hastalığın 2-14 gün arasında kuluçka dönemi (virüs vücuda girdikten sonra ilk hastalık belirtileri görülünceye kadar geçen süre) vardır. Şimdiye kadar bildirilen en uzun kuluçka süresi 27 gündür.
Belirtiler:
En çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük ve solunum sıkıntısıdır. Şiddetli vakalarda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilir.
Hastalığa yakalanan kişilerin % 80’inde hafif belirtiler görülmektedir. Tipik belirtileri grip benzeri tabloya uyar ve genellikle ateş ile başlayıp ardından kuru öksürük ile seyreder. 1 hafta kadar sonra hastaların % 20 kadarında nefes darlığı ve nefes almakta güçlük ortaya çıkabilir.
Belirgin şekilde COVID 19 enfeksiyonu nadiren burun tıkanıklığı veya burun akıntısına sebep olmaktadır (Vakaların sadece % 5 kadarında). Boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı genellikle NEZLE belirtileridir.
Vakaların % 80.9’u hafif olup evde iyileşebilmektedir.
% 13.8’i ağır olup zatürre ve nefes darlığı geliştirebilmektedir.
% 4.7’si kritik olup solunum yetmezliği, septik şok ve çoklu organ yetmezliği görülebilmektedir.
% 2’sinde ÖLÜM gerçekleşebilmektedir.
(DSÖ tarafından yapılan son güncellemede bölgelere göre değişmekle birlikte dünya genelinde hastalığın ölüm oranı (MORTALİTE) % 3.4’tür.
Hastaneye müracaat eden hastalar arasında ise ölüm oranı % 15’tir.
Ölüm riski yaş ile birlikte artmakta, çocuklarda nadiren ölüm görülmektedir.
YAŞ ÖLÜM ORANI
80 + % 14.8
70-79 % 8
60-69 % 3.6
50-59 % 1.3
40-49 % 0.4
30-39 % 0.2
20-29 % 0.2
10-19 %0.2
0-9 Ölüm Yok
Hastaların eşlik eden tıbbi durumları önemlidir. Hastalığa yakalanma riskini artıran önceden var olan hastalıklar:
1- Kalp damar hastalıkları
2-Diyabet
3-Kronik solunum sistemi hastalıkları
4-Hipertansiyon
Hastalık ne kadar zamanda iyileşmektedir?
Hafif vakalar 2 haftada
Orta-kritik vakalar 3-6 haftada iyileşmektedir.
Hastalık belirtilerinin görülmesinden solunum yetmezliği tablosunun gelişmesine kadar geçen süre: 1 haftadır.
Bulaşma hızı ne kadardır?
Asemptomatik (hiçbir belirti göstermeyen ama virüs ile enfekte olmuş) vakalar
bulaştırıcı olabilmektedir.
Ayrıca hastaların daha hiçbir hastalık belirtisi göstermedikleri kuluçka döneminde de bulaştırıcı oldukları gösterilmiştir ancak ana bulaş yolu bu değildir.
Geçiş hızı (Transmisyon hızı) yani tek bir COVID 19 hastasından hastalanan yeni kişi sayısı 1.5-3.5 arasında hesaplanmıştır. (Mevsimsel gripte 1.3 SARS’ta 2.0)
Nasıl korunmalı?
Korunmanın temelini hastalığın etkeni olan virüsle karşılaşmamak oluşturmaktadır.
• Ellerin en az %60 alkol bazlı dezenfektan veya sabunlu su ile sık sık yıkanması
• Okullarda öğrenci ve anne-babaların sürekli olarak virüsten korunma yolları ile ilgili bilgilendirilmesi
• Ateş ve öksürük belirtileri gösteren öğrencilerin aileleri ile hemen iletişime geçilerek en yakın sağlık kuruluşuna yönlendirilmeleri
• Okul ortamlarında çalışan personelin ve öğrencilerin her ders arasında ellerini sabunla ya da %60 alkol bazlı dezenfektan ile yıkaması
• Okullarda öğrenci ve okul çalışanlarının devamsızlık durumlarının gözlemlenmesi
• Sınıfların sürekli olarak havalandırılması
• Öksürme veya hapşırma sırasında dirseğimizin iç yüzünün kullanılması veya tek kullanımlık mendil kullanılarak ardından hemen çöpe atılması
• Öksürük ve ateş olan kişilerden mümkün olduğunca uzak durulması
• Ateş, öksürük veya nefes almakta zorluk yaşayan kişilerin/öğrencilerin derhal geçmiş yolculuk bilgisi ile sağlık sağlayıcılara başvurması
• Özellikle hastalık görülen ülkelere seyahat etmekten kaçınılması.
• Okullarda yukarıda belirtilen çerçevede gerekli önlemleri alma konusunda anne-babalarla işbirliği yapma konusunda yaşanılan sıkıntıların KTÖS ve Eğitim Bakanlığı’na bildirilmesi
Hastalığın özel bir ilacı veya aşısı var mıdır?
Maalesef bugün itibarı ile tedavisi veya aşısı bulunmamaktadır.
Hastalara estek tedavisi yapılmaktadır. Birçok ilaç denenmektedir.
Aşı çalışmaları sürmektedir.
Kaynak: Kıbrıs Türk Tabipler Birliği, Dünya Sağlık Örgütü, KTÖS Eğitim Sekreterliği