Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası ve Kıbrıs Türk Orta Eğitim Öğretmenler Sendikası (KTOEÖS) “Maliye Bakanlığının sendikaları toplu sözleşme masasına çağırmaması, çalışanların sorun ve taleplerine kulak tıkaması, eğitime ayrılan bütçenin son beş yılın en düşük seviyesinde olmasını” eleştirdi.
Sendika yetkilileri bugün saat 10.30’da Maliye Bakanlığı önünde basın açıklaması yaparak, Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu’na “halka yalan söylemeyi bırakma” çağrısında bulundu.
KTOEÖS Başkanı Selma Eylem 2020 Mali Yılı Bütçesinin Meclis’te görüşüldüğüne işaret ederek, sendikaların halen Maliye Bakanlığı tarafından toplu sözleşme masasına çağrılmadığını, görüşme masasını berhava ettiğini ve sendikalarla görüşmeyi kabul etmediğini belirtti.
Eylem ayrıca öğretmen başına düşen öğrenci sayısından bahseden siyasilerin OECD ülkelerindeki rakamlara bakmasını tavsiye etti.
KTÖS Genel Sekreteri Şener Elcil de dörtlü hükümeti bozup UBP ile koalisyon kuran HP Genel Başkanı Kudret Özersay’ı eleştirerek, TC’den para alınacağı vb. birçok vaatler verip hiçbirini yerine getirmediğini belirtti. Elcil, KKTC’nin Türkiye’nin parasına ihtiyacı olmadığı tek ihtiyacın düzenli ve denetlenebilir şekilde vergi toplamak olduğunu söyledi.
Elcil, yeni okul binası yapımıyla ilgili hiçbir düzenleme olmadığı gibi, 35-40 kişilik sınıflarda öğretmen ve çocukları ders yapmak zorunda bırakan bir sistemin bulunduğunu belirtti.
1974 yılında Girne nüfusunun 7 bin şimdi ise 127 bin olduğunu söyleyen Elcil, 74’ten beri Girne’ye 1 ilkokul bir de ortaokul yapıldığını hatırlattı ve Türkiye’nin 10’uncu, aynı zamanda Kıbrıs’ın 3’üncü zengini konumundaki olan bir kişinin vergi vermediğini belirtti.
“Devletin ve hükümetin kimseye borcu yok” şeklindeki söylemin tamamen yalan olduğunu söyleyen Elcil, açılan davalar karşısında vereceği olan KKTC devletinin şu an borçlu konumunda olduğunu belirtti ve Maliye Bakanını halka doğruları söylemeye çağırdı.
Elcil, “Başbakanın kendini ispat için Strazburg’a gezmeye gittiğini” belirterek, ülkedeki sorunlarının ise yumak olarak ortada durduğu görüşünü ifade etti.
Elcil’İn konuşmasının ardından hazırlanan ortak basın açıklamasını KTÖS Eğitim Sekreteri Burak Maviş okudu.
UBP-HP Hükümeti’nin Meclise sunmuş olduğu eğitim bütçesi gerçeklerden uzak ve sendikaların eğitim/öğretim faaliyetlerinin geliştirilmesi adına ortaya koyduğu önerilerini/taleplerini dikkate almadan hazırlanmıştır. Eğitimin en büyük paydaşlarını dikkate almadan hazırlanan bu bütçe tasarısı ihtiyaçları karşılamayacağı gibi, kaynakların da israfını getirecektir.
Eğitim Bütçesi son beş yılın en düşük oranına sahiptir. 2013 yılında 14,2; 2015 yılında 13,8; 2018 yılında 12,6 olan eğitim bütçesi 2019/2020 yılı için 11,55 öngörülülmüştür. 2015 yılında 170 milyon Euro (524 milyon TL) olan bütçe, 2020 yılında 157 milyon Euro (1 milyar TL) olarak öngörülmüştür. 2015 yılına kıyasla eğitim bütçesinde döviz bazında % 7’lik bir gerileme göze çarpmaktadır.
Mahalli kaynaklardan eğitim için yatırım kaynağı ayrılmaması ve Türkiye’nin bütçeye yapacağı borç/hibe takviyesine göre vaziyet alınması ciddi bir belirsizlik oluşturmaktadır.
Eğitim Bütçesini incelediğimizde;
- Mal ve hizmet alımları sıfırlanmıştır.
- Gayrimenkul Büyük Onarım Giderleri, Okul Onarım ve Eğitim Binaları kalemleri sıfırlanmıştır.
- Eğitim ve Öğretim Hizmetlerinin Geliştirilmesi ve Katkı Projesi ile Eğitim Programı Geliştirme Projesi kalemleri sıfırlanmıştır.
- Ek Çalışma Karşılıkları sıfırlanmıştır.
- İşçi Ücretleri ve Sosyal Sigorta kalemlerinde her daire için genel bir azalma vardır.
- Girne Püsküllü Bölgesi Anaokulu ve yeni Haspolat Meslek Lisesi İnşaat İsleri Projesi bütçesi sıfırlanmıştır.
- Sözleşmeli Personel kalemi iki katına çıkmıştır.
- Enerji alımları kalemlerinin tamamında yüzde 20-30 arası bir düşüş vardır.
- Giyim ve Kuşam alımları nedense 7 katına çıkmıştır.
- Temsil ve Tanıtma giderlerinde genel bir artış vardır.
- Yeni kadro alımları (ilköğretim pdr, orta eğitim özel eğitim, öğretmen eğitim yardımcısı, denetmen) için bütçe oluşturulmamıştır.
- Eğitim Bakanlığı bütçesinde ‘2 milyon’, Maliye Bakanlığı bütçesinde ‘2,8 milyon’ TL ÖZEV’e ayrılırken, özel eğitim okullarını geliştirme projesine kaynağı belirsizdir ve sadece 1 milyon TL ayrılmıştır.
- Kitap Basım Projesinde %25’lik bir azalma göze çarpmaktadır.
- Eğitim Programı geliştirme projesi sıfırlanmıştır..
- Burslardaki % 12,3’lük artış yeterli değildir.
- Her okula bütçe oluşturmak için bir kaynak ayrılmamıştır.
- Teknik techizat alımları, okullar için masa sandalye yapımı, okul onarımları projesi, kamera sitemi projesi, lojman bakım ve onarım projesi için olumlu gelişmeler mevcuttur.
Genel Bütçeyi incelediğimizde;
- Siyasi partilere % 19,5 artış öngörmektedir.
- Tartışmalı bir konu olan okul taşımacılığına %20 artış öngörülmektedir.
- Bakanlıkların bütçelerinin içerisindeki “Dinlenme, kültür ve din hizmetleri kalemi” hatırı sayılır oranda artırılmıştır.
- Göç Yasası’ndan göreve başlayan herkese ilave hak ve menfaat verecek herhangi bir yasal düzenleme ve toplu iş sözleşmesi öngörülmemiştir.
- Eğitimde süre ile ilgili herhangi bir kaynak belirtilmemiştir.
Eğitim Bütçesine göre öğrenci başına yapılan kamusal harcama nedir?
OECD ülkeleri ortalama olarak kamusal eğitim için ilkokuldan liseye kadar öğrenci başına 10,520 Dolar harcamaktadır. (1) Öğrenci başına ortalama kamusal eğitim harcaması OECD ülkeleri arasında değişkenlik göstermektedir. Brezilya, Kolombiya, Meksika ve Türkiye gibi ülkeler ortalama 4,000 Dolar, Avusturya, Lüksemburg ve Norveç gibi ülkeler ortalama 15,000 Dolar harcamaktadır.
Kıbrıs’ın kuzeyinde kamusal eğitimde (ilkokul seviyesinden lise son kademeye kadar) öğrenci başına düşen ortalama harcama 13,690 TL [2,437 Dolar/2,924 Dolar (PP)]. (2)
Bu ortalama ile Kuzey Kıbrıs en düşük ortalamalara sahip olan Brezilya, Kolombiya, Meksika ve Türkiye gibi ülkeler sıralamasında yer almaktadır.
Son söz
Eğitimin en önemli paydaşı olan sendikalarımız yasa gereği her yıl mali protokole çağrılması gerekmektedir. Eğitim-öğretim ihtiyaçları temel alınarak ve tartışılarak bütçe hazırlanması gerekirken protokol masası hükümetçe berhava edilmekte, yasaya aykırı davranılmaktadır.
UBP-HP Hükümetinin yetkili sendikalara derhal mali protokol çağrısı yapması ve yasayı yerine getirmesi çağrısında bulunuyoruz.
Burak Maviş Ozan Elmalı
KTÖS Eğitim Sekreteri KTOEÖS Mali Sekreteri
Tablo 1:
| ÖĞRENCİ BAŞINA EĞİTİM KURUMLARINDA NE KADAR HARCANIYOR? | ||
| OECD Ortalama | Kuzey Kıbrıs | |
| İlköğretimin ilk kademesinden lise son kademeye kadar | 10,520 Dolar | 13,690 TL [2,437 Dolar/2,924 Dolar (PP)] |
| İlköğretim | 8,631 Dolar | 11,103 TL [2,030 Dolar/2,436 Dolar (PP)] |
| Genel Ortaöğretim | 10,010 Dolar | 14,304 TL [2,547 Dolar/3,056 Dolar (PP)] |
| Mesleki Teknik | 15,656 Dolar | 24,270 TL [4,321 Dolar/5,185 Dolar (PP)] |
(1) OECD bu karşılaştırmaları yaparken, ülkeler arası GSMH ve satın alma gücü paritesi göz önünde bulundurularak hazırlar ve piyasadaki döviz kuruna göre hesaplama yapar. Elimizde yeterli veri olmadığından dolayı, aynı hesaplamaları ancak piyasa döviz kuru üzerinden kuzey Kıbrıs için yapabiliriz. Ortaya çıkan veriler satın alma gücü paritesi göz önünde bulundurulursa dahi sıralamada çok büyük bir fark da yaratmayacaktır.
(2) İlköğretim kademesindeki her bir öğrenci için11,103 TL [2,030 Dolar/2,436 Dolar (PP)];
Ortaöğretim kademesindeki her bir öğrenci için14,304 TL [2,547 Dolar/3,056 Dolar (PP)];
Mesleki teknik kademesindeki her bir öğrenci için24,270 TL [4,321 Dolar/5,185 Dolar (PP)] gibi bir sonuç ortaya çıkmaktadır.
kaynak: KTÖS/TAK