Zeki Altan’ın “Kıbrıs Mutfağını ve Kültürünü Öğreniyorum Projesi” Üzerine…
Kıbrıs’ın farklılıkları ve güzelliklerini en iyi anlatanlardan biri olan ada aşığı Zekai Altan, ilkokul 4. ve 5’inci sınıf öğrencilerine uygulamalı Kıbrıs mutfağı ve el sanatları eğitimi verilmesini öngören “Kıbrıs Mutfağını ve Kültürünü Öğreniyorum” projesini üreterek çocuklara sundu.
Bu anlamlı proje Turizm ve Çevre Bakanlığı, Eco-Bio Nitovikla Garden Hotel, Kıbrıs Türk Seyahat Acenteleri Birliği (KITSAB), Kıbrıs Türk Turizm Yazarları ve Gazetecileri Derneği (KITUYAD), Mehmetçik Belediyesi, Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası (KTÖS) ve Akandere Ulaşım Şirketi tarafında desteklenerek, bir protokol çerçevesinde hayata geçirildi.
2016-2017 eğitim-öğretim yılında proje kapsamında 1540 öğrenci ve 130 öğretmene Zekai Altan’ın hazırladığı buram buram Kıbrıs kokan bir eğitim verildi. Zeytin, buğday ve kahvenin dönüşümlerinin yanında geri dönüşüm, kompost, organik tarım, ekolojik turizm, çevre bilgisi ve yiyeceklerin tarihsel süreci ile ilgili de bilgiler çocuklara aşılanıyor.
Ülkemize birer kültür elçisi kazandıracak projemiz, Diner Zeytinyağı tesislerinde başlıyor. Eski zeytinyağı değirmeni çalıştırma eğitimi ile çocuklar geçmiş il gelecek arsında yolculuk ediyor. Zeytinin ağaçtan sofraya taşınma macerasının ardından, yeşil zeytinyağı, kara zeytinyağı ve pekmez tadımı ile çocukların benliği kendini renkli bir şölende buluyor.
Eğitimin eğlenceli kısmı Eco-Bio Nitovikla Garden Hotel’in 3000 yıllık mağarasında çocukların masa başında yerlerini alması ile başlıyor. Zeytinin yeşil suretinden gözleri parlayan çocuklar, başlarına mandilalarını bağlayarak kendilerini buğdayın sarı dünyasına bırakıyor.
Her çocuk eline önceden mayalanmış bir parça hamur alıp yoğurmaya başlıyor. Çocuklar hayalini kurduğu figürleri hamurlara şekil vererek paylaşıyor. Normal ekmek figüründen örgüye, tavşan siluetinden balık şekline kadar çocukların elleri hayallerini üretiyor. Bir yandan bu kültürel şölene ek olarak çocuklara pratik bilgiler de aktarılıyor. Çocuklar öğretmenlerinin yardımı ile önceden ısıtılmış kara fırına hazırlamış oldukları ekmekleri pişmesi için yerleştirip, başka bir maceraya atılıyor.
El makarnası ve gulurugya yapımı ile çocukların elleri hamura şekil vermeye devam ediyor. Bir yandan da eskiden bu işlerin ne denli zahmetli odluğu çocukların yüreğine işliyor. Gulurugya’nın bölgelere göre değişen şekli ve ismi üzerinde kısa bir bilgilendirmeden sonra dribidez taşı üzerinde dribidezin nasıl yapıldığı çocuklara gösteriliyor. Eski çağların krepi olan dribidezin harcının su ve un olduğunu öğrendikten sonra, her çocuğa bir parça pekmezli dribidez tattırılıyor.
Hamur işinin son görseli formada Kıbrıs keyiği oluyor. Tadımı en sona saklana keyiğin içerisinde çocukları güzel bir sürpriz bekliyor.
Zeytin ve buğdaydan sonra bir başka diyardan gelerek kültürümüzün zenginliğine katkı koyan kahve ile çocuklar tanışıyor. Dibek de ezilen kahve çekirdeği, islimde su ile buluşup, bildiğimiz fincandaki kahveye dönüşüyor.
Üretimin bir parçası haline gelen çocuklar öğle yemeği için magarına bulli veya Kıbrıs köftesi arasında seçimini yaparak, hak ettikleri enerjilerine geri kavuşuyorlar. Tatlı olarak ürettikleri formada Kıbrıs keyiğinden birer parça tadan çocuklar merakla keyiğin içindeki parayı kimin bulacağını bekliyor. Parayı kim bulursa kralını veya kraliçesini seçme ve taç giyme özgürlüğüne sahip oluyor.
Kültürel şölen şeromilo (el değirmeni) kullanımı ile sona eriyor. Taşın buğdayı una dönüştürdüğü anın sesi çocukların yüreğine kazınıyor.
Her çocuk sertifikasını, Kıbrıs mutfağı el kitabını ve ürettiği el yapımını ekmeğini alıp, birer kültür elçisi olarak yaşadıkları çevreyi dönüştürmeye hazır hale geliyorlar.
Her çocuğun yaparak yaşayarak ilkesi ile edindiği becerileri birer kültür elçisine dönüştürebilmesi için projenin veya benzer projelerin kurumsal yapılar tarafından desteklenmesi ve sürdürülebilir yapılara kavuşturulması gerekir.
KTÖS “ezberden uzak etkinliklerin gerçek anlamda en etkili öğrenme süreçleri olduğunu” ifade ederek Kıbrıs Mutfağını ve Kültürünü Öğreniyorum kitabının hazırlanmasına ve basılmasına katkı koymuş, projenin okullara duyurulmasını sağlamıştır.
Turizm Bakanlığı, “projenin, buralarda yetişen çocukların ileriki yıllarda kendi evlatlarına turizm bilinci ve ülke kültürünü aktaran bir yapıya dönüşmesini temenni etiklerini” belirterek okulların ulaşım masraflarını üstlenmiştir.
Bu hali ile başarılı bir proje olan kültürel eğitimin Eğitim Bakanlığı, sivil toplum örgütleri ve tur operatörleri tarafından desteklenmesi ve farklı içerikler ile geliştirilmesi halinde eğitime, kültürel aktivitelere ve turizm bilincine muazzam katkı sağlayacaktır.
Yeter ki yetkililerde çıkardan uzak bir anlayış, niyet ve irade olsun.
Bu kültürel şölen için Zekai Altan’a teşekkür borçluyuz.
Bu yazı daha önce sozkibris.com’da yayınlanmıştır.
Burak Mavii
KTÖS Eğitim Sekreteri